Zoals je in een eerder blog al kon lezen is oud en nieuw een hele opgaven voor mij. Maar niet alleen voor mij is dit lastig, het is een feest dat voor meerdere mensen met autisme een uitdaging kan zijn. Daarom wil ik je graag een aantal tips geven. Deze hoeven niet voor iedereen te helpen maar zijn misschien wel een goede richtlijn.
Oud en nieuw valt in de kerstvakantie. Waar dit voor de meeste mensen een moment is om bij te komen en te ontspannen, is dit voor mensen met autisme een chaotische tijd waarin rust, regelmaat en voorspelbaarheid vaak ver te zoeken zijn.
In de kerstvakantie spelen ook de kerstdagen een grote rol. Deze zorgen er ook voor dat het voor mensen met autisme een lastige tijd is. Over de kerstdagen kan je meer lezen in een ander blog.
Dope or nope
Oud en nieuw is ingewikkeld doordat het zo anders is dan de normale dagen. Allereerst wordt er verwacht dat mensen tot laat opblijven. Je wordt vaak verplicht om gezellig te doen en dingen samen te doen. Daarnaast zijn er flink veel prikkels te verwerken.
Echter zijn er ook mensen met autisme die het vuurwerk totaal niet op een negatieve manier ervaren. Sommige sparen het hele jaar om in december even los te kunnen gaan. En ik moet toegeven. Op een afstand vind ik het vuurwerk ook wel leuk om naar te kijken. Maar dit blog wil ik juist tips geven voor (omgang met) de mensen die moeite hebben met oud en nieuw.
Vuurwerkvrij
Je kan er ook voor kiezen om oud en nieuw door te brengen in een vuurwerkvrij vakantiepark. Of ga overdag wandelen aan zee/in de bossen. Hier heb je minder last van de knallen en dit kan ook zorgen voor extra rust. Dit is echter niet altijd mogelijk, kijk dus samen wat jouw mogelijkheden zijn.
Rust en regelmaat
Doordat alle feestdagen een hoop spanning en onduidelijkheid geven, is de regelmaat die voor rust zorgt vaak ver te zoeken. Hier in huis beginnen we in november al met plannen. Waar gaan we wanneer naartoe, hoe laat moeten we daar zijn, wat doen we daar.
Met oudjaar is dit vaak een stuk moeilijker dan met kerst. Je moet immers een aantal uur vullen tot het tijd is voor de jaarwisseling. Toch is het voor mensen met autisme belangrijk dat je zo duidelijk mogelijk kan plannen, zodat ze weten wat de bedoeling is.
Overdag wordt er ook vaak al genoeg vuurwerk afgestoken. Wil iemand overdag niet naar buiten..., accepteer dat dan. Zorg er ook voor dat je niet nog heel veel moet doen of de dag helemaal vult met activiteiten. Juist overdag op de bank hangen en even niets doen, kunnen heerlijk zijn voor de rust.
Het is ook belangrijk om duidelijk te maken wat je op nieuwjaarsdag gaat doen. Als dit namelijk nog niet duidelijk is, kan het voor extra spanning zorgen.
Eigen ding
Op het moment dat wij met de feestdagen, en dus ook met oud en nieuw, van huis gaan, gaat er altijd een tas met mijn eigen spullen mee. Denk hierbij aan een leesboek, kleurboek, eigen spelletjes, een snack die ik lekker vind. Op die manier kan ik me altijd even terug trekken met dingen die voor mij veilig zijn en mij dus rust geven.
De familie weet inmiddels dat ik dit doe en accepteert het. Al blijft het soms wat lastig voor hen om gedurende een gezamenlijke avond te accepteren dat ik me soms afzonder.
Middernacht
Leg ook uit wat er om 12 uur gebeurt/verwacht wordt en bespreek samen hoe er naar het vuurwerk gekeken gaat worden. Voor mij is het van achter een raam goed te doen. (Eventueel met koptelefoon.) Maar er zijn mensen die liever niets van het vuurwerk zien of het liever alleen via de tv volgen. Anderen willen juist wel naar buiten.
Omdat dit per persoon en per jaar kan verschillen, is het belangrijk dat je dit goed bespreekt zodat ook duidelijk is dat het op een eigen manier mag.
Een zonnebril en koptelefoon kunnen ook helpen om de prikkels van knallen en flitsen te verminderen.
Niet verplichten
Zorg ervoor dat je iemand niet gaat verplichten iets te doen. Dus niet verplicht mee buiten kijken, niet verplicht iedereen kussen, niet verplicht heel de avond met alles mee doen.
Ik zit gedurende zo'n avond vaak met mijn telefoon. Dit is voor mij de manier om toch de avond beter door te komen. Maar afgelopen jaarwisseling werd ik verplicht de telefoon weg te leggen. Dit zorgt voor mij voor extra spanning en prikkels.
Houdt er als omstander dus rekening mee dat de telefoon/andere activiteit niet is om onbeleefd te zijn, maar om een stukje rust en veiligheid te creëren.
Veiligheid
Bij veiligheid denken mensen vaak aan de afspraken rondom het afsteken van vuurwerk. Maar er bestaat ook zoiets als mentale veiligheid.
Zorg ervoor dat de persoon met autisme weer dat de manier waarom hij/zij omgaat met oudjaar in orde en niet gek is. Respecteer dat de persoon met autisme dit nodig heeft om de avond/dag door te komen.
Reactie plaatsen
Reacties
Ik hoor van veel mensen dat ze de feestdagen als hectisch ervaren en die opgelucht zijn als alles weer gewoon is : )
Heel herkenbaar. Ik ben blij dat oud en nieuw op dinsdag was dat ik de hele week nog kan bijtrekken
Ik denk dat je vanuit je eigen ervaring met autisme anderen enorm kunt helpen met dit soort artikelen. Wat rust en regelmaat betreft, ik ben wat dat betreft ook blij dat alles weer normaal is na twee weken met feestdagen.
Ik wist niet dat er vuurwerk vrij parken zijn. Ken je er zo?
Wat een goede tips. Ik heb zelf NAH en kan mij vooral bij de overprikkeling vinden.
Het is zo'n herkenbaar verhaal. Zelf heb ik meervoudig gecompliceerde PTSS en mijn man heeft hoogfunctionerende ASS (Asperger), maar is laat gediagnostiseerd. Hierdoor zit hij eigenlijk in een chronische burn-out. De hele feestdagen en helemaal oud en nieuw waren een hel voor ons beide. Het vuurwerk leek af en toe wel op mortiergranaten. We raakte er allebei compleet uit onbalans en overprikkelt. Aan de ene kant wilde we om half 11 al slapen, maar door alle herrie was dat onmogelijk. Om eerlijk te zijn, zijn we allebei nog steeds aan het bijkomen.
Ik heb dit jaar voor het eerst oordopjes in gedaan waardoor de scherpheid van de knallen veel minder was. Dit scheelde erg veel.
Mooi dat je dit onder de aandacht brengt. Voor mensen zonder autisme zijn de feestdagen soms als een heel gedoe omdat er totaal geen ritme meer is. Laat staan als je juist heel erg gehecht bent aan rust, ritme en regelmaat.
Het probleem is dat het allemaal als een moetje gezien wordt. Laat iedereen de feestdagen op zijn of haar eigen manier beleven, dan pas is het echt feest.
Mooi geschreven, mijn nichtje heeft dat ook en vind het vuurwerk al heftig van achter het raam. Zelf heb ik weinig met oud & nieuw en heb ik de laatste jaren gewoon geslapen!
Hoe ouder ik word, hoe meer last ik krijg van de chaos rondom de feestdagen dus net als jij ben ik wel blij dat het nu weer terug naar een normaal ritme is. Maar wel goed om inzicht te krijgen in hoe anderen deze tijden ervaren, bedankt voor het delen van je persoonlijke ervaringen!
Fijn dat je ons zo leert je beter te begrijpen